HƯỚNG DẪN CHỌN LƯỚI VÀ CÁCH LÀM KHUNG IN VẢI SỢI
Lưới làm khung có thể là lụa tơ tằm,nylon,polyester,polyester mạ kim loại,thép không rĩ,đồng phôt pho gọi là phosphobronze.
Vào thời kỳ mới phát minh cách in vải bằng khung,người ta dùng lụa tơ tằm làm lưới khung..Do đó mới có tên in khung luạ goị là silk screen printing.Ngày nay lụa tơ tằm được thay bằng lưới nylon hoặc polyester lâu mòn,lâu đứt,đàn hồi tốt hơn và rẽ tiền hơn lụa tơ tằm.Lưới có màu trắng hay nhuộm màu vàng.Tuỳ theo kỹ thuật in yêu cầu thì phải chọn lưới có màu thích hợp.Muốn tránh ánh sáng khuyếch tán goị là light scatter ảnh hưởng đến bức hình in haftone thì phải chọn lưới có màu vàng hay màu cam.
Lướị dệt bằng sơi liên tục không gían đoạn gọi là monofilament hoặc dêt những sợi do nhìều xơ nhỏ se lại gọi là multifilament.
Loại lưới dệt bằng multifilament có khuyết điểm mực in kẹt lại trong xơ khó chùi sạch,mau mòn,hình in ra thô không đẹp.Chỉ nên dùng loại lưới nầy khi chúng ta muốn in lớp mực dày.
Cách nhận diện lưới.Trên mặt hàng lưới dệt bằng monofilament, nhà sản xuất phải in 3 chi tiết chính là tên của sợi lưới là gì và hai con số kẹp với nhau.Thí dụ polyester 173/55 .Qui ước nầy cho ngườ xữ dụng biết mỗi inch của lưới có 173 lổ và độ lớn của sợi dệt lưới là 55 denier.Con số đầu nếu càng lớn thì lổ càng nhỏ.Thí dụ lưới 230 có lổ nhỏ hơn lưới 110 ; lưới 305 có lổ nhỏ hơn lưới 230.
Con số thứ nhì càng lớn thì sợi dệt có đường kính lớn theo.Sợi 75 denier to hơn sợi 55 denier.
Trên mặt hàng lưới dệt bằng xơ multifilament thì ký hiệu được viết theo cách khác như sau.Thí dụ lưới 10X ,10XX ,10XXX.
Càng nhiều chữ X thì sợi càng to.Lưới 6XX có 74 lổ /in, lưới 16XX có157 lổ /in, lưới 21XX có 300 lổ /in.
Lưới 10XX tương đương với lưới polyester 110-125.
Lưới bằng kim loại.
Loại lưới mạ kim loại dệt bằng sợi polyester gọi là metallized polyester có tráng mặt ngoài một lớp kim loại không rĩ có độ chà mòn rất cao.Muốn xử dụng loại lưới nầy cần phải làm đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất
Còn loại lưới dệt bằng sơị kim loại thì dùng để in trên sành sứ và mạch địên tử.Lưới có ưu điểm mực xuyên qua đầy đủ nên nét in rõ đẹp.Khi in xong muốn tái xử dụng phải đốt nhanh qua ngọn lữa của khí đốt.
Cách chọn lưới để làm khung.Tuỳ theo hình vẽ hay hình chụp bằng máy ảnh,chúng ta chọn lưới có lổ thích hợp.Nếu không chọn tốt khi in bức hình sẽ có hiện tượng gọi là Moiré nghĩa là có những đường chéo ngắn nằm nghiêng.
Nguyên tắc chọn lưới tuỳ theo mực xử dụng.
* Nếu bức hình cần in mực plastisol glitters thì chọn lưới 25-40
* Nếu bức hình cần in mực plastisol puff, plastisol metallics thì chọn lưới 70-86
* Nếu bức hình cần in màu fluorescent thì chọn lưới 109 , 110 , 175 hoặc 180 vì mực fluorescent có hạt lớn hơn loại mực thường.
* Những búc hình in bằng mực thường không có gì đặc biệt thì chọn lưới 158,160, 175, 180.
* Đối với hình chụp bằng máy ảnh hay hình có haftone cần phải in bằng mực haftone hay mực four colors prosess thì đặt dương bản lên lưới rồi xoay dương bản có đèn rọi phía dưới kiểm soát nếu không thấy có Moiré thì chọn lưới đó.
Haftone là tập hợp những chấm có nhiều cở nhỏ và lớn có màu đậm hoặc lợt gọi là dot cấu tạo nên bức hình.Vùng có chấm lớn thì màu đậm vùng có chấm nhỏ thì màu lợt.Số lượng chấm được đo bằng lpi nghĩa là lines per inch..Nhìn bằng mắt trần chỗ nào có 85 lpi thì thấy chổ đó liên tục không có dot.Theo kinh nghiệm của người viết tài liệu nầy nếu thấy hình có từ 10-90% haftone thì chọn lưới có lổ 230,305.
CHỌN VẬT LIỆU LÀM KHUNG VÀ CÁCH CĂNG LƯỚI - Frame material and stretching fabric
Vật liệu làm khung là gổ hoặc kim loại hợp kim mhôm.
Khung làm bằng gổ có ưu điểm dễ thực hiện,giá rẽ và rất phổ thông nhưng có khuyết điểm bị mo cong.Sau vài lần in lưới gỉam sức căng làm cho sự lấy dấu goị là registration của các khung in chồng lên khung đầu tiên gặp khó khăn,mất thì giờ và không chính xác.Chỉ nên xử dụng loại khung làm bằng gổ khi in 2-3 màu và khi tài chánh còn quá eo hẹp.
Để chống sự mo cong và ngấm nước hoặc ngấm dầu ,khung gổ phải được nhúng trong vẹc ni .Nếu tự mình ráp khung thì bốn góc phải trét keo epoxy và đóng 3 cái đinh để khung vững chắc.
Gổ làm khung tùy thuộc nơi có xí nghiệp.Tại USA người ta dùng gổ white pine,gổ spruce,gổ mahogany.
Nếu chọn gổ tốt, và làm đúng như trên,khung gổ theo kinh nghiệm của người viết tài liệu nầy có thể dùng rất lâu từ 8-10 năm vẫn không mo cong hay mục rã.Trong thời gian nầy chỉ cần thay đổi lưới khung mà thôi.
Trong những năm đầu tiên 1986-87 tại xí nghiệp Sundace,người viết tài lịêu nầy đã tự mình làm khung in bằng gổ và những khung đó hiện nay vẫn còn xử dụng được.
Ở những quốc gia còn nghèo thiếu nhiều phương tiện nên xử dụng khung làm bằng gổ.
Xem tiếp " Cách căng vải bằng tay làm khung in bông vải sợi -Stretching fabric techniques for textile screen printing "
