DYESTUFFS USED FOR DYEING COTTON.
Nguyên liệu đề cập là 100%
cotton hoặc những chế phẩm của nó như :
-Merceried cotton
-Rayon
-Viscose
-Bamboo
cotton
1-DIRECT
DYESTUFF.
Dùng để nhuộm màu lợt,không có bất kỳ phản ứng hoá học
nào xảy ra giửa màu
và cotton. Màu chỉ dính vào trên mặt cotton bằng lực hút Van Der Vaal. Thành
phẩm dể mắc những khuyết điểm như sau :
-Migration: nghiã là màu có khuynh hướng di chuyển sau khi
giặt giủ rồi
sắy khô, bề mặt cuả thành phẩm giống như đám mây, trong chuyên môn
được
gọi là cloudy. Để tránh khuyết điểm nầy, fixing agent được dùng để tăng cường
độ bám cuả màu vào cotton. Đa
số fixing agent có chưá aldehyde là tác chất
dễ gây bệnh ung thư nên phải cẩn thận.
-Chất lượng kém, tuy nhiên giá thành thấp
2-REACTIVE
DYESTUFF.
Đây là loại thuốc nhuộm phổ thông, được dùng để nhuộm
cotton từ màu lợt tới
màu đậm, có phản ứng hóa học xảy ra giửa màu và cotton nên chất
lượng thành phẩm tốt hơn so với direct dyestuff.Khi chọn reactive dyestuff,
những điều sau đăy phải ghi nhớ lúc chọn mua màu :
-Fixation. nghĩa là số lượng màu thật sự
được dùng trong phản ứng với
cotton,phần còn lại sẽ bị loại ra theo nước thải.Thông
thường,fixation tùy theo
hảng sản suất và biến chuyển từ 60% tới 75%.
Trên thị trường Bắc Mỹ, theo kinh nghiệm của người viết bài
nầy, màu nhuộm của hảng Ciba Geigi
có độ fixation cao nhất và có tính wet fastness (chảy màu) tốt
nhất.
-Nhiệt độ nhuộm. 60 độ bách phăn, 45 độ bách phân hoặc 80
độ bách phân,
tùy theo chất lượng thành phẩm cao hay thấp và fixation cuả màu. Ở nhịệt độ
cao, độ thẩm thấu (penetration) cao hơn,nên thành phẩm có chất
lượng tốt hơn
Thông thường, reactive dyestuff được chọn để nhuộm
cotton, vì giá thành
tương đối, dễ chỉnh đổi màu khi nhuộm, chất lượng thành phẳm tốt.
Trong
trường hợp offshade (nhuộm sai màu), dễ dàng strip(tẩy màu) để
nhuộm lại
trong khi Vat dyestuff
hoặc Sulfur dyestuff rất khó
strip
Reactive dyestuff cho thành phẩm sáng và bóng hơn các loại màu
nhuộm
Khác.
Reactive
dyestuff còn có thể được dùng để nhuộm tơ lụa (silk)
3-VAT
DYESTUFF
Được dùng để nhuộm cotton cho những thành phẩm
đòi hỏi màu không đậm,
Chlorine
fastness cao, nghĩa là không phai màu trong nước có nồng độ chlorine
5ppm - 20ppm ,thường là khăn tắm(towel)và đồ dùng
trong bệnh viện.
Vat dyestuff
cũng cho sản phẩm có độ wet fastness
rất cao.
Không có phản ứng hoá học xảy ra giửa màu nhuộm và cotton.Cơ chế
được giải
thích như sau :
Vat dyestuff (dạng
bột,powder)+soude caustic+sodium hydro
sulphide sẽ cho
dung dịch Leu Co, dung dich nầy sẽ thẩm thấu vào cotton. Sau đó,
Leu Co sẽ trở
lại dạng bột khi hydro
peroxide được cho vào .Thành phẩm không dùng
chất làm trơn (softener). Khi nhuộm, nên dung lượng thừa caustic, hydro ,peroxide.
4- SULFUR DYESTUFF.
Được dung để nhuộm cotton màu đen đậm.Thành phẩm có wet fastness rất cao,
nhưng dễ bị phai màu trong nước có chlorine. Sulfur dyestuff tác hại xấu cho
môi trường .
Hiện giờ trên thị trường, sulfur dyestuff là màu
nhuộm duy nhất trên cotton
cho ra màu đen thật đậm. Đây là phản ứng oxid-khử, nên
thành phẩm không
được dung chất làm trơn (softener).
Bài
tiếp theo: PHƯƠNG PHÁP NHUỘM VẢI COTTON.
Tân
Văn Đinh/Toronto/Canada
